Prilikom operacija, odnosno intervencija, čovek bi osećao bol, koja bez anestezije ne bi mogla da se izdrži. U takvim slučajevima, moglo bi da dođe i do fatalnih posledica. To je ključni razlog njene primene. Reč “anestezija” prvi je upotrebio grčki filozof Dioskorid, u prvom veku nove ere da bi opisao narkotički efekat biljke mandragora. Na ovu temu razgovarali smo sa anesteziolog doktorom Nebojšom Videnovićem.
-Koji je glavni cilj anestezije?
-Opšta anestezija treba da ispuni sledeće uslove: analgeziju ili potpuno odsustvo bola, odsustvo svesti, mišićnu relaksaciju i arefleksiju. Kod lokalne anetezije svest je obično prisutna ali postoji odsustvo bola u regiji gde se izvodi hiruška intervencija. Prisustvo bola u anesteziranog bolesnika tokom izvođenja intervencije je znak neadekvatne anestezije. Prisutna bol može značajno destabilizovati pacijenta tokom operacije.
-Postoji više vrsta anestezija, koje su to? Ima li novina nekih, s obzirom da nauka napreduje..
-Klasična podela anestezije je na opštu, lokalnu i kombinovanu. Opšta anetezija, na osnovu uvoda u anesteziju, može biti intravenska i inhalaciona. Istorijski gledano, uvod u anesteziju, se može ostvariti i primenom anestetika preko sluzokože rektuma (barbiturati) ili intramuskularnom primenom pojedinih anestetičkih agenasa.
Lokalna anestezija se može podeliti na površinsku, regionalnu i infiltrativnu. U regionalnu anesteziju se svrstavaju: periferna blok anestezija, centralna blok anestezija, spinalna, epiduralna, kombinacija spinalne i epiduralne anestezije i intravenska regionalna.
Sa napretkom medicinske nauke naravno dolazi do kontinuiranog unapređenja i modifikacija metoda u svakodnevnoj anesteziološkoj praksi.
-Pre svake operacije, neophodan je pregled kod anesteziologa?
-Preoperativna priprema bolesnika je jedan kompleksan proces koji podrazumeva kompletnu obradu bolesnika, kako u vidu mnogobrojnih labaratorijskih pregleda, dopunskih dijagnostičkih metoda i fizičkog pregleda bolesnika, ne samo od strane anesteziologa već i od strane drugih medicinskih specijalnosti. Anesteziolog je taj koji na osnovu prethodno navedenog daje “zeleno svetlo” za odlazak pacijenta na operaciju. Ovde treba napomenuti da ovaj sled događaja važi za planirane, elektivne operacije. Kada su u pitanju hitne operacije ili operacije iz vitalnih indikacija postupak pripreme bolesnika za takvu operaciju je nešto drugačiji. Sve ove mere i postupci koji se sprovode imaju za cilj da bolesnika dovedu u optimalno stanje za hiruški zahvat.
-Mnogi ljudi se plaše naročito opšte anestezije, pomišljaju da se možda neće probuditi iz tog sna?
-Strah je sastavni deo naše biti. Strah od anestezije je verovatno posledica zabrinutosti zbog “nepoznatog”. Ne reaguju svi bolesnici na isti način, samim tim neki se plaše od anestezije a drugi apsolutno ne. Koliko ljudi toliko ćudi.
-Deca, čak i vrlo mala u nekim situacijama, nekada i odmah po rođenju, bivaju podvrgnuta anesteziji. Šta je u ovakvim slučajevima posebno?
-Dečija anestezija je vrlo specifična i vrlo zahtevna. Iz tih razloga poslednjih godina se sve više nameće kao posebna specijalnost odnosno subspecijalnost. Nedonošče, novorođenče, odojče i malo dete ne možemo tretirati kao odraslog bolesnika u malom. Svaki uzrast deteta ima svoje specifičnosti koje i te kako mogu uticati na izbor metoda i postupaka tokom sprovođenja anestezije.
-Kada čovek ne sme da primi anesteziju, da li su to trenutna stanja?
-Ne postoje apsolutne kontraindikacije za anesteziju. Barem ja ne znam za njih. Mogu postojati kontraindikacije za primenu pojedinih anestetika, recimo zbog verifikovane alergije na njih. U tom slučaju primeniće se neki drugi anestetik. Bogatstvo anesteziologije se ogleda u dosta velikom izboru anestetika i metoda anestezije. Uvek ćete odabrati one anestetike ili vrste anestezije koji će najmanje remetiti opšte stanje bolesnika, pa čak i onih najtežih.
-Da li može da se desi da se čovek ipak probudi u toku operacije?
-Može. I obično nastaje kao posledica neadekvatnog praćenja bolesnika u toku anestezije od strane anesteziologa koji daje anesteziju dotičnom bolesniku. Neka istraživanja koja su sprovedena u Engleskoj krajem XX. veka govore o prisustvu svesti kod 9% porodilja tokom izvođenja carskog reza u opštoj anesteziji. Razlog je nemogućnost primene određenih anestetika (opioidi, sedativi), a u cilju izbegavanja depresije ploda odnosno novorođenčeta.
-Kolika je pauza između dve anestezije?
-Ovaj interval nije propisan u savremenoj anesteziološkoj nauci. Može se desiti da određenog bolesnika nakon izvođenja iz opšte anestezije,odnosno buđenja odmah uvedete ponovo u opštu anesteziju zbog nastalih komplikacija, recimo krvarenja.
-Koliko najduže čovek može da bude pod dejstvom anestetika i koja su to stanja?
-Bolesnik će biti u opštoj anesteziji onoliko dugo koliko je potrebno da se izvede određena hiruška intervencija. Autor ovih odgovara je dao anesteziju koja je trajala skoro devet i po sati, kod operacije hroničnog subduralnog hematoma, u neurohiruškoj sali. Takođe, trajanje pojedinih anestezija datih sa moje strane, kod vaskularnih operacija bilo je slično. Radilo se o ranjenim vojnicima SR Jugoslavije, tokom NATO bombardovanja, u operacionim salama Hiruške klinike KBC Priština.
-I pitanje za kraj,koliko su opasni lekovi za anesteziju?
-Radi se lekovima čija nestručna primena ili zloupotreba može imati katastrofalne posledice po pojedinca, pa čak i letalnog ishoda. Anestetici su lekovi, koje pre svega karakteriše njihov depresivni efekat na centralni nervni sistem pa samim tim i na vazomotorni i respiratorni centar. Na taj način bivaju ugrožene vitalne funkcije u organizmu i sam život.
Prof. dr Nebojša Videnović, je specijalista anesteziologije, reanimatologije i intenzivnog lečenja i redovni profesor na Medicinskom fakultetu Univerziteta u Prištini – Kosovskoj Mitrovici.Rođeni Leskovčanin,prve godine lekarskog staža stiče na Hirurškoj klinici KBC Priština,gde i danas radi u Gračanici.Od 1999.godine je na katedri za hirurgiju Medicinskog fakulteta Univerziteta Priština- Kosovska Mitrovica.Autor je više desetina naučnih radova iz oblasti Anesteziologije,reanimatologije i intenzivnog lečenja, objavljenih u eminentnim stranim i domaćim naučnim časopisima, kao i na svetskim i evropskim kongresima.U vreme pandemije Kovid 19 bio je angažovan i u bolnici u Batajnici i KBC Zvezdara.Angažovan je i u bolnici „Spebo Medical“ u Leskovcu.
